«БИОАЛУАНТҮРЛІЛІК. ҚЫЗЫЛ КІТАПҚА ЕНГЕН ЖАНУАРЛАР МЕН ӨСІМДІКТЕР», «ҚОРШАҒАН ОРТА ЖӘНЕ ЭНЕРГИЯ РЕСУРСТАРЫ. СИНТАКСИС» БӨЛІМДЕРІ БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУ Жер бетінде бір-біріне ұқсамайтын тіршілік иелері өте көп. Ғаламшарымызда 10 миллионнан астам түр тіршілік етеді. Тірі ағзалардың әркелкілігі «биоалуандылық» деп аталады. Ол әралуан түрлердің саны мен түр ішіндегі айырмашылықтарды қамтиды.

Биоалуандылық экожүйелердің саулығы үшін өте маңызды. Биоалуандылық: әралуан түрлердің саны. Түрлер арасындағы айырмашылық. Тұрақты экожүйелер үшін маңызды әрбір түрдің ерекше рөлі бар, сондай-ақ, түрлердің әралуандығы өзгерістен қорғануға көмектеседі. Бірақ жаһандық биоалуандылық үлкен қарқынмен азаюда.

Жаһандық биоалуандылық қысқаруда. 2100 жылға қарай шамамен 50-75%-ға қысқарады.

Бұл біздің тіршілігімізге қатты әсер етеді.

Қор

Біріншіден, барлық тағамдарымыз, көптеген дәрілер мен материалдар тірі ағзалардан алынады. Биоалуандылықтың қысқаруынан болашақ қорларымызға қауіп төнеді. Тұрақты экожүйелер

Екіншіден, бір биологиялық түрдің жойылуы өзге бір түрдің жойылуына әкеледі. Әралуан түрлер өсімдіктерді тозаңдау, суды тазалау, топырақты қалпына келтіру, жерді эррозиядан қорғау және атмосфераны тазарту қызметтерін атқарады. Биоалуандылықтың қысқаруы экожүйе мен бүкіл қоршаған ортаға қауіп төндіреді.

Құрметті профессор Уилсон Э. О., Гарвард университеті – «Бізге әрбір түр қажет. Бізге түрлердің шексіз әралуандылығы қажет . Біз үшін әрбір түр маңызды, себебі олардың азаюы аймақтың тұрақтылығын бұзады».

Барлық тірі ағзалар өзара тығыз байланысқандықтан, биоалуандылықтың азаюы бүкіл экожүйені бұзуы мүмкін. Сондықтан өзіміз тірі қалу үшін биоалуандылықты сақтауымыз керек. Көп адамның ойынша, адамдар Жердегі биоалуандылықты қорғауға моральді тұрғыда жауапты.

1. Мәтінді тыңдай отырып, тақырыпқа сай ғылыми терминдерді теріп жазыңыз.

2. Мәтінде ғылыми деректер қалай берілген? Қай деректерді маңызды дер едіңіз?

16

3. «Табиғат-ананы аялайық, адамзат!» тақырыбында монолог дайындаңыз. Жоғарыда берілген ғылыми терминдер мен деректерді қолданыңыз. Өз ойыңызды дәлелді әрі жүйелі жеткізіңіз.

Бағалау критерийі № Дескриптор

Тапсырма

Білім алушы

Тақырыпқа қатысты 1 мәтіннен терминдерді анықтайды; 1

диалог, монолог,

полилог құрастырады 2

мәтіндегі ғылыми деректерді 1

анықтайды;

маңызды деректерді ажыратады; 1

3

Ғылыми терминдер мен ғылыми терминдерді қолданады; 1

деректерді қолданады

ғылыми деректерді орынды 1

қолданады;

тақырыпқа сай монолог 1

құрастырады;

өз ойын дәлелді, жүйелі жеткізеді. 1

1

Барлығы 8

​